ضمن تبریک مسؤولیت جدید ریاست محترم دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، به ایشان و دعای توفیق خدمتگزاری و تأیید الهی، از باب تأسی به آیه شریفه «وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى‏ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنين؛ ‏و پيوسته تذكّر ده، زيرا تذكّر مؤمنان را سود مى‏بخشد.» (ذاریات(55) و مدد جستن از قرآن حکیم، نکاتی را مشفقانه تقدیم می نماییم!

قرآن کریم برنامه بی نظیر مدیریت حیات بشر است که از دوران قبل از تولد تا آفاق جاودانگی بشر، نظام مدیریتی جامعی را برای بنی نوع بشر طراحی و تدوین نموده است. حال چنان چه جامعه انسانی زیانمندانه از این منبع لایزال بهره خویش نمی ستاند، حرجی بر قرآن نیست؛ چرا که «گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحب خانه چیست!»

بر همین اساس، حسب شرایط و به اقتضاء محدودیت های موجود، برخی از «تکنیک های ظفر آفرین مدیریتی قرآن کریم»(استخراج از تفسیر نور؛ به همت آقای مومنی و همکاران) به اختصار بیان می شود:

تناسب شغل و شاغل، ارتقاء پلكاني

1- «وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ إِمامًا…» (بقره، 124)

خداوند، حضرت ابراهيم را مورد آزمايش قرار داد و او همه آزمونها را با موفقيت گذراند.

الف) براي منصوب كردن افراد به مقامات، گزينش و آزمايش لازم است. (چنانكه خداوند براي انتصاب حضرت ابراهيم به امامت او را آزمود.)

ب) پست‌ها و مسؤوليت‌ها بايد تدريجاً و پس از موفقيت در مراحل مختلف به افراد واگذار شود. (چنانكه حضرت ابراهيم پس از گذراندن مرحله نبوت و موفقيت در آزمايش‌ها به مقام امامت رسيد.)

دو ویژگی اصلی مدیر

2- «قالَ إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ…» (بقره، 247)

قوم بني اسرائيل به پيامبرشان گفتند: فرمانده اي براي ما مشخص كن تا به جنگ حاكم ستمگر برويم. پيامبرشان گفت: خداوند، طالوت را به فرماندهي شما برگزيد زيرا توان علمي و جسمي لازم براي اين مسؤوليت را دارد.

الف) قدرت علمي و توانايي جسمي براي انجام مأموريت، دو شرط لازم براي مديران است.( مسلماً منظور همه توانایی های لازم جسمانی و روانی برای مدیریت مثل گویایی، نشاط و … می باشد.)

ب) داشتن توانايي علمي مهم تر از توانايي جسمي است. (ابتدا كلمه علم آمده سپس جسم)

ج) اعلم بودن، در گزينش مديران يك اولويت مهم است.

د) رهبر و مدير بايد زير دستان خود را توجيه كند و ابهامات را برطرف سازد. (چنانچه پيامبر بني‌اسرائيل دليل انتخاب طالوت به فرماندهي را به وضوح بيان كرد.)

3) عطوفت، مشورت، توكل

«فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي اْلامْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَي  اللّهِ…» (آل‌عمران، 159)

خداوند پس از بيان ضعف‌هاي جنگ احد، خطاب به پيامبر اكرم  صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد: از تقصير آنان درگذر و برايشان طلب آمرزش كن و براي تصميم‌گيري‌هاي آينده از آنان مشورت بگير. امّا هنگامي كه تصميم گرفتي، قاطع باش و به خدا توكل كن و آن را عملي ساز.

 الف) رهبري و مديريت صحيح با عفو و عطوفت همراه است.

ب) در مشورت كردن، محاسني همچون تفقد از نيروها و دخيل كردن آنها در تصميم سازي، شكوفايي استعدادها، گزينش بهترين راي، ايجاد انگيزه و علاقه براي اجراي تصميم نهايي، نهفته است.

ج) مشورت، تصميم‌ساز است و منافاتي با تصميم‌گيري قاطع‌ مدير ندارد.

د) در كنار فكر و مشورت و تصميم‌گيري، توكل برخدا لازم است

دکتر سید سعید میری- عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان